دانش فنی چیست؟

 

 

1 – مقدمه

 

منظور از دانش فنی، کسب اطلاعاتی است که به انجام کاری در حوزه کسب و کار کمک کند. با این تعریف هر آنچه که داوطلب کار در دوران آموزشی خود از ابتدایی تا مقاطع دیپلم و بالاتر آموخته است، جزئی از دانش فنی او محسوب می گردد. در واقع اطلاعات و دانش کسب شده در دوران تحصیل، به صورت سازمان یافته، به نوعی شامل دانش مورد نیاز برای آماده شدن برای زندگی در یک جامعه رو به رشد می باشد که به صورت کلی، تمام ابعاد زندگی یک انسان را در بر میگیرد. در حوزه کسب و کار، اطلاعات مورد نیاز برای انجام فعالیت ها،
بر پایه تقاضای بازار و مشتریان تعریف می گردد. این تعریف به این مفهوم است که دانشی برای فعالیتها در حوزه کسب و کار مورد نیاز می باشد که باعث ارائه و تولید خدمات و کالا گردد و نیازی از تقاضای بازار و مشتری را برآورده کند.

پس فضای کسب و کار به مراتب متفاوت است با فضای تحصیل که در قالبهای برنامهریزی شدهای انجام میپذیرد و صرفاً ممکن است به نیاز بازار و مشتری توجهی نداشته باشد و در تکاپو و تلاشی است برای بهبود فهم قانون های موجود در جهان طبیعی. البته دستاوردهای حوزه تحصیل در مقاطع بالای دانشگاهی باعث تحول در نظام عرضه تولید و ارائه خدمات و کالا در درازمدت خواهد شد و به تبع آن، نظام تقاضای بازار و مشتری نیز ارتقاء می یابد.

 

2 – دانش فنی چیست؟

 

اگر بتوانیم یک مرحله یا مقطع میانی را پس از فارغ التحصیلی و قبل از ورود به حوزه کسب و کار قائل شویم، کسب دانش و اطلاعات مورد نیاز، بر پایه آموخته های تحصیلی و بر اساس نیاز فضای کسب و کار، در این مرحله میانی مورد توجه قرار دارد. البته ورود به فضای کسب و کار خود باعث آموختن و کسب دانش مورد نیاز برای رشد در فضای کسب و کار می گردد، ولی چه منابعی میتواند به ما کمک کند تا با آمادگی بهتر به این فضا وارد شویم. پس بهتر است که در تعریف اولیه دانش فنی که در ابتدای این بخش ارائه شد تجدید نظر کنیم و دانش فنی را اینگونه تعریف کنیم که “به مجموعه اطلاعات و دانش کاربردی که برای انجام فعالیت ها در فضای کسب و کار نیاز داریم، دانش فنی گفته میشود”. برای کسب دانش فنی در حوزه صنعت باید در ابتدا صنعت مورد علاقه خود را تعیین کنید. پس از آن به خدمات و کالاهایی که در آن صنعت تولید و ارائه می گردد آگاهی پیدا کنیم. در قدم بعدی در مورد فرآیند ها و روش هایی که منجر به تولید و ارائه خدمات و کالاها میگردد مطالعه میکنیم. به عنوان مرحله بعد در فرآیند کسب دانش فنی در موضوع یا صنعتی خاص، به تخصص ها و مهارت های لازم جهت انجام و فهم فرآیندهای رایج در صنعت مورد مطالعه، توجه میکنیم. در آخر نیز برای آموختن هرچه عمیق تر موارد گفته شده تلاش خواهیم کرد. مجموعه موارد گفته شده بخشی از موارد مهمی هستند که صرفاً برای کسب دانش فنی انجام میدهیم که البته مواردی همچون میزان حقوق و درآمد، آینده شغلی، ضمانت شغلی، میزان سرمایه مورد نیاز برای ایجاد خدمات و کالا، و مواردی از این دست را در مجموعه دانش بازرگانی، عمومی و یا حقوقی قرار می دهیم. در فرآیند کسب دانش فنی، آشنایی هرچه کاملتر با شرکت ها و سازمان های فعال در جهان و ایران در صنعت مورد مطالعه همراه با تنوع و کیفیت خدمات و کالاهای تولیدی آنها، بسیار در تکمیل تر شدن دانش ما در ابعاد فنی کسب و کار، کمک شایانی خواهد کرد. همانطور که می دانیم مجموعه دانش فنی شرح داده شده برای صنایع مختلف فعال در حوزه کسب و کار، به صورت نوشته در قالب کتاب یا مقاله، به خوبی وجود ندارد. یکی از دلایل مهم آن، عدم اقبال و حوصله مهندسین فعال در حوزه کسب و کار صنعتی به نوشتن و مستند سازی دانش فنی مورد نیاز می باشد. در واقع بر خلاف فضای آکادمیک و دانشگاهی، که در آن نوشتن کتاب و مقاله یک امتیاز عالی تلقی میشود و باعث افزایش ارتقای شغلی و کسب درآمد می گردد، در حوزه کسب و کار، نوشتن حاصل درآمدی و ارتقاء شغلی نخواهد داشت و امتیازی در جهت توسعه خدمات و کالا برای یک مهندس یا نیروی کار تلقی نمی گردد.

 

3 – تجربه فنی توأم با دانش اندوزی

 

دانش فنی نتیجه تجربه سالها فعالیت و تلاش در فضای کسب و کار می باشد. با توجه به گسترده تر شدن و پیشرفت جزئیات فنی محصولات و خدمات تولید و ارائه شده در فضای کسب و کار، کسب تجربه کاری موثر، ممکن است سالیان زیادی نیاز داشته باشد. در واقع هر چقدر در حین تجربه فعالیت ها در فضای کسب و کار، از حیث دانش فنی مورد نیاز نیز خود را ارتقا دهیم با تسلط و اثربخشی بالاتری می توانیم در کار خود پیشرفت و رشد داشته باشیم، چه به لحاظ جایگاه سمت شغلی و چه به لحاظ مالی. مواردی که جهت دانش اندوزی در جدول 1 بدان اشاره شد، می توانند در مرحله تجربه اندوزی در حین فعالیت در فضای کسب و کار نیز ادامه داشته باشد. چه بسا مطالعات در این مرحله عمیق تر و جامع تر نیز باشد. ذکر این نکته مفید است که در فضای کسب و کار شاید فرصت و مجال مطالعه و دانش اندوزی وجود نداشته باشد و بیشتر زمان صرف پیشبرد، پیگیری و هماهنگی های لازم جهت انجام فعالیتها صورت گیرد. یا این که صرف انجام فعالیت های عملی و اجرایی مهندسی نظیر طراحی، آنالیز، ساخت، کنترل کیفی، مهندسی فنی فروش، تست، برنامه نویسی و دیگر فعالیتهایی گردد که تکنیک و مهارت محور می باشند. گرچه اشتغال به این فعالیت ها باعث متخصص شدن در فضای کسب و کار می گردد، ولی خود به نوعی مانعی برای رشد و  یشرفت بیشتر در خلاقیت و نوآوری در فضای کسب و کار می گردد. البته شاید تا سالها قبل تولید و ارائه خدمات و کالا در ایران ظرفیت خلاقیت و نوآوری را نداشت و به نوعی فعالیتها مهارت و مدیریت محور بودند. ولی امروزه با افزایش سطح هوش فارغالتحصیلان دانشگاهی، افزایش سطح فنی تقاضای بازار و مشتری، افزایش سطح ارتباطات و تکنولوژی اطلاعات، افزایش دانش کاربردی مشتری و تغییر سبک زندگی مردم در یک جامعه در حال توسعه و نیمه مدرن، تقاضا برای فعالیت های خلاق و نوآورانه، تقاضا برای خلاقیت و نوآوری روز به روز در حال افزایش است. در واقع با بلوغ کاری هر چه بیشتر نسل دهه شصتی در فضای کسب و کار که به نوعی هم دارای تحصیلات و هم دارای بیش از 10 سال تجربه کاری می باشد، تعاریف فضای کسب و کار در تولید و ارائه خدمات و کالا در حال گذار به شرایط بسیار پیشرفته تر می باشد. بنابراین بالابردن مطالعه در مواردی که در جدول 1 بدان اشاره شد، باعث افزایش قدرت خلاقیت و نوآوری در تولید خدمات و کالا خواهد شد. نکته مهم دیگر این است که داشتن روحیه ریسک پذیری در سرمایهگذاری برای انجام تست ها و آزمایش های مختلف باعث تکمیل شدن فهم هرچه بهتر دانش کسب شده و پیمودن مسیر توسعه هوشمندانه و خلاقانه می گردد. همچنین سطح تنوع تولید و ارائه خدمات و کالا در ایران به نوعی قدیمی و به روز می باشد و این فرصت بسیار خوبی است که حتی بتوان در یک سطح متوسط خلاقیت و نوآوری تنوع خدمات و محصولات را با الگو گرفتن از تنوع آن در بازار خارجی بسیار بالا برد و چه بسا از حیث موقعیت کاری و درآمدی خود را در سطح بالاتری قرار دهیم.

 

 

4 – دانش فنی برای تولید علم صنعتی

 

در ادبیات عامیانه هر موقع صحبت از علم می‌شود ناخودآگاه به یاد دانشگاه و تحصیل می‌افتیم. در واقع علم را می‌توانیم به دانستن هرآنچه که قابل یادگیری است تعریف کنیم. در فضای کسب و کار صنعتی، دانستن هر آنچه که به تولید خدمات و کالا می‌انجامد را می‌توان به عنوان علمی صنعتی شناخت. در واقع اگر امروزه دانشگاه‌ها یا مراکزی تأسیس گردند که در آن مدرسین از مهندسین با تجربه انتخاب گردند، علم و دانش موجود در فضای کسب و کار قابل تدریس است. این ابتکار در واقع توسط شرکت‌های بزرگ دنیا در جریان است و آنها با درک اهمیت تولید علم صنعتی در سطح شرکت خود، اقدام به ایجاد واحدهای آموزش قوی و فعال در شرکت‌های خود کرده اند و مدرسین آن از مهندسین و مدیران با تجربه شرکت انتخاب می‌شوند. این امر باعث رشد سریع کارکنان جدید ورود و یا با سابقه کم، در فرآیند اثربخشی هرچه بیشتر در فعالیت‌های شرکت و همچنین ارتقاء سطح خلاقیت و نوآوری در تولید خدمات و کالا می گردد. ممکن است در کشور ما ایران دانش اندوزی، علم‌آموزی و حتی مهارت ورزی برای برخی سقف و محدوده ای داشته باشد و از آموزش آن به دیگران امتناع ورزند، ولی در جوامع پیشرفته دانش، مهارت و تجربه اندوزی محدودیتی ندارد و آموزش و انتشار آن باعث رشد و تعالی بیشتر برای آموزش دهندگان خواهد شد. در واقع دانش و تجربه فعلی، پایه و تکیه گاهی است برای دانش و تجربه فردا. بر همین اساس است که برندهای مطرح دنیا در عرصه‌های مختلف صنعتی، در جوامع پیشرفته به طور پیوسته در حال پیشرفت هستند. به طور مثال در صنعت خودروسازی، مدل خودروی پراید که سال‌ها در کشور کره جنوبی به نوعی به عنوان خودرو دانشجویی استفاده می شد، پس از ورود به ایران در ابتدای دهه هفتاد، نزدیک به ۳۰ سال است که بدون هیچ رشد قابل ملاحظه ای در ایران تولید می گردد که خود گواهی است بر ایجاد سقف و محدودیت برای رشد علم و تجربه صنعتی در صنعت خودروسازی. این رویه در آینده ای نزدیک در کشور ما رو به افول است، چرا که مشتری امروز این سطح ارائه خدمات و کالا را برنمی تابد.

 

5 – دانش مسئولیت های فنی

 

آگاهی از نوع مسئولیت فنی در حوزه‌های مختلف کسب و کار صنعتی، از موارد مهمی است که برای ورود به بازار کار نیاز می گردد. به طور کلی مسئولیت‌پذیری و تعهد انجام اموری که در فضای کسب و کار تعریف می گردد، لازمه استمرار رشد و پیشرفت در کار می باشد. علاوه بر تقویت و رشد روحیه مسئولیت پذیری که در سنین نوجوانی و جوانی باید صورت پذیرد، دانستن نوع مسئولیت های کاری در صنایع مختلف، کمک شایانی به آمادگی ذهنی جوینده کار برای پذیرش مسئولیت در فضای کسب و کار می‌ کند. به‌طور کلی در فضای کسب و کار صنعتی مسئولیت‌های نظیر طراحی مهندسی، تضمین کیفیت، کنترل کیفیت، استاندارد سازی، تحقیق و توسعه، توسعه کیفیت، توسعه محصول، توسعه فرآیند، کنترل فرآیند ساخت و تولید، نمونه سازی، تست و ارزیابی، آنالیزهای رایانه‌ای، ارزیابی عملکردی و کاربردی، مهندسی فنی فروش، پشتیبانی فنی فروش، ارتقاء فنی و کیفی بر اساس نظرات و شکایات مشتری، مدیریت ریسک، مستندسازی فنی، مدیریت پروژه، مدیریت فنی و غیره، برای پرسنل فنی تعریف می گردد. این مسئولیت‌ها تعاریفی به طور عام و کلی دارا می باشند و در هر صنعت و کسب و کاری، مسئولیت‌ها به طور خاص نیز تعریف می گردند. بر اساس نیاز هر شرکت یا سازمان ممکن است تعریف مسئولیت ها با تفاوت‌هایی همراه باشد، ولی با توجه به الگوهای تجربه شده در شرکت های موفق و مطرح دنیا، مسئولیت‌های کاری را می توان با دقت و به طور واضح تعریف و تبیین کرد. در غالب موارد، نیروی کار بی تجربه و تازه وارد در امور فنی مهارت محور که در قسمت ۳ بدان اشاره شد، مشغول به کار می‌شوند تا بتوانند به نوعی تحت سرپرستی و مدیریت نیروهای باتجربه، بدون دغدغه و استرس های کاذب، برای شرکت اثربخش باشند. در این دوره، نیروهای تازه وارد به نوعی از مهارت خود بدون اینکه مسئولیتی در نتایج نهایی آن داشته باشند استفاده می‌کنند و رفته رفته با صلاحدید مدیران، مسئولیت‌هایی جدی‌تر بر اساس مواردی که گفته شد به آنها داده می‌شود

 

 

6 – دانش مهارت های فنی

 

آگاهی از مهارت لازم در هر کسب و کار صنعتی از مواردی است که به نوعی به جویندگان کار کمک می‌کند تا هرچه بهتر برای کسب و کار مورد نظر آمادگی بهتری داشته باشند. مهارت به توانایی گفته می‌شود که باعث ایفای نقش موثر در فرآیند تولید و ارائه خدمات و کالا در فضای کسب و کار می گردد. مهارت یک امر اکتسابی بر اساس استمرار و تمرین است که امتیاز بزرگی را برای جوینده کار ایجاد می‌نماید. مواردی از مهارت های رایج را می‌توان در جدول 3 مشاهده کرد. از جمله این مهارت ها می توان به مهارت در نرم افزارهای مهندسی، مهارت در برنامه نویسی، مهارت عملی در فرآیندهای ساخت، تسلط تجربی و دانشی به فرآیندهای ساخت، مهارت در نوشتن متون فنی، تسلط به زبان های خارجی، مهارت در مدیریت پروژه، مهارت در پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت، مهارت در پشتیبانی فنی، مهارت در مدیریت فنی، مهارت در توسعه محصول، مهارت در استانداردسازی، مهارت در پیاده‌سازی تست ها و ارزیابی‌های لازم فنی، مهارت در توسعه فرآیند، و غیره، اشاره کرد. مهارت ها در دسته اول، در جدول 3،  از مهارت هایی هستند که در حین تحصیل و یا پس از اتمام تحصیل با شرکت در دوره‌های آموزشی مرتبط می توان طی چند ماه تا ۲ سال به خوبی کسب کرد. ولی مهارت‌های اشاره شده در دسته دوم از جمله مهارت هایی است که پس از ورود به بازار کار قابل حصول می باشند و به نوعی تجربه محور می‌باشند. دسته اول مهارت ها برای جویندگان کار تازه وارد یک امتیاز و شرط لازم برای پیدا کردن کار می باشد و مهارت های دسته دوم برای جویندگان کار باتجربه و باسابقه توانمندی تلقی می‌گردد. گرچه مهارت های دسته دوم ترجمه محور و پس از طی سالیان به دست می‌آید، ولی اطلاع از جزئیات آن مهارت ها، روند تجربه اندوزی را بسیار هدفمند تر و سریع تر و اثربخش تر می نماید که امروزه این گونه مهارت ها کمتر در فضای آموزشی کشور ما وجود دارد و اگر هم وجود داشته باشد بسیار کلی و کمتر کاربردی می باشد. در واقع شایسته آن است که مهارت های دسته دوم برای هر صنعت و کسب و کاری، جداگانه آموزش و شرح داده شود و متقاضی کار بهتر بتواند از اصول و مبانی آن آگاهی یافته و در دوران تجربه اندوزی از آن آموزش ها استفاده کند.

 

7 – دانش روحیات فنی

 

آگاهی از چگونگی داشتن یک روحیه فنی مناسب، برای آمادگی ذهنی جهت ورود به فضای کسب و کار، بسیار حائز اهمیت می باشد. این امر مانند مهارت فنی، یک امر تجربه محور است و هر کسی با توجه به روحیات و شخصیت انسانی خود باید روحیه فنی خود را در فضای کسب و کار تعریف کند. روحیات کاری مختلفی نظیر کار تیمی، استقلال کاری، تعامل با همکاران و مدیران، تعامل با مشتری، اخلاق حرفه‌ای، جاه‌طلبی، انگیزه، علاقه، خلاقیت، تمرکز، احترام به تخصص دیگران، پشتکار و تلاش هوشمندانه، انعطاف‌پذیری، انتقادپذیری، صبر و حوصله، غیره را می‌توان در فضای کسب و کار برشمرد. همه این روحیات را شاید نتوان در خود ایجاد و تقویت کرد، ولی بسته به نوع فعالیت و مسئولیت فنی، ترکیبی از روحیات عنوان شده مورد نیاز می باشد. شاید بتوان گفت داشتن همگی روحیات مثبت در حد تعادل و کاربردی آن، یک امتیاز و توانمندی بزرگ برای یک نیروی کار محسوب می‌شود که البته ممکن است برای بدست آوردن آن، سال ها تجربه و تمرین نیاز داشته باشد.

 

 

8 – جمع بندی

 

جمع بندی همه موارد گفته شده در قسمت های قبل از بُعد فنی برای ورود به بازار کار مهم می باشند و آگاهی از آنها را می‌توان در قالب دانش فنی تعریف کرد. در واقع کسب دانش الزامات فنی ورود به فضای کسب و کار، برای رشد و پیشرفت هوشمندانه تر و سریع تر به مراحل بالاتر یک امتیاز و توانمندی بزرگ و مترقی محسوب می‌شود و وجه تمایز است. تهیه و تولید دانش فنی توسط کسانی که تجربه طولانی در فضای کسب و کار دارند می تواند برای جویندگان کار بسیار مفید باشد. این آموزش سطح ارائه و تولید خدمات و کالا را در کشور ارتقا می دهد و نیروی کار را هر چه بهتر به سمت رفع نیاز مترقی مشتری امروز سوق می دهد. مقالاتی که در این وب سایت ارائه می گردد، قدم کوچکی در انتقال تجربه و دانش کسب شده در صنعت ایمپلنت های ارتوپدی برمی دارد.